Αναρωτιέστε «Ποιες λέξεις πρέπει να μάθει πρώτα το παιδί μου;» ή «Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να μιλήσει πιο γρήγορα;»; Η απάντηση βρίσκεται στις λειτουργικές λέξεις, οι οποίες είναι καθοριστικές για την επικοινωνιακή ανάπτυξη.
Η εκμάθηση των πρώτων λέξεων αποτελεί σημαντικό ορόσημο στην ανάπτυξη του παιδιού. Οι λειτουργικές λέξεις είναι η βάση για να μπορέσει το παιδί να κατανοήσει και να συμμετέχει στην καθημερινή επικοινωνία.
Στη καθημερινή επικοινωνία, οι λειτουργικές λέξεις αποτελούν τη βασική πυραμίδα για την έκφραση αναγκών και επιθυμιών. Ενώ τα ουσιαστικά (π.χ. “γάτα”, “μπισκότο”) είναι συχνά οι πρώτες λέξεις που μαθαίνουν τα παιδιά, τα ρήματα (π.χ. “θέλω”, “δώσε”), τα επιρρήματα (π.χ. “εδώ”, “τώρα”) και λέξεις όπως “όχι” ή “περισσότερο” προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί μπορεί να πει “περισσότερο”, μπορεί να ζητήσει περισσότερο γάλα, χρόνο παιχνιδιού ή ακόμα και περισσότερες αγκαλιές!
Ουσιαστικά έναντι λειτουργικών λέξεων
Τα παιδιά συνήθως αρχίζουν να λένε ουσιαστικά γύρω στους 12 μήνες, κάτι που είναι φυσιολογικό. Ωστόσο, μεγαλώνοντας, καλό θα ήταν η έμφαση να μετατοπιστεί σε λέξεις που δημιουργούν προτάσεις και αυτονομία. Φανταστείτε: Αν το παιδί λέει “γάλα”, εσείς πρέπει να μαντέψετε αν θέλει “περισσότερο”, “όχι σήμερα” ή “έχει χυθεί”. Αν όμως ξέρει τη λέξη “τέλος”, μπορεί να δηλώσει ξεκάθαρα πότε έχει τελειώσει το γεύμα ή το μπάνιο του.
Παραδείγματα λειτουργικών λέξεων
- Ρήματα: Πάρε, άνοιξε
- Επιρρήματα: Εδώ, εκεί
- Αντωνυμίες: Εγώ, εσύ
- Κοινωνικές Λέξεις: Γεια, ευχαριστώ
Πώς να ενισχύσετε τις λειτουργικές λέξεις στην καθημερινότητα;
- Χρησιμοποιήστε επαναλαμβανόμενες φράσεις: Σε ρουτίνες όπως το μπάνιο “Ανοίγουμε τη βρύση”, το φαγητό “Έγινε!”, τη βόλτα “Βάζουμε παπούτσια”, τον ύπνο “Σβήνουμε το φως”, το παιχνίδι: “Μαζεύουμε τα παιχνίδια” κτλ.
- Προσομοιώστε επιλογές: Ρωτήστε “Θέλεις μήλο ή μπανάνα;”, “Θέλεις να διαβάσουμε το βιβλίο με τα ζωάκια ή με τα αυτοκίνητα;” για να ενθαρρύνετε την απάντηση.
- Επικεντρωθείτε στην εκμάθηση ρημάτων: Αν το παιδί ξέρει να ζητά “βιβλίο”, προσθέστε “Διάβασε βιβλίο” ή “Κλείσε βιβλίο”, κατά τη διάρκεια παιχνιδιού “Ρίξε μπάλα” ή “Χτίσε πύργο”.
Συμβουλή για γονείς
Κάθε παιδί είναι μοναδικό, επομένως οι λέξεις που θα μάθει πρώτα πρέπει να εξυπηρετούν τις καθημερινές του ανάγκες. Προσαρμόστε τις λειτουργικές λέξεις στις ανάγκες της οικογένειας. Αν π.χ. το παιδί σας λατρεύει το πάρκο, διδάξτε του φράσεις όπως “Πάμε έξω” ή “Τσουλήθρα”. Η ιδέα είναι να δημιουργήσετε μια “εργαλειοθήκη” λέξεων που χρησιμοποιούνται συχνά και σε πολλές καταστάσεις.
