Τι είναι η Ψυχοεκπαίδευση παιδιών;
Η ψυχοεκπαίδευση παιδιών είναι μια μορφή εκπαίδευσης που στοχεύει στη βελτίωση της ψυχικής υγείας και ευημερίας των παιδιών. Χρησιμοποιείται για να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν βασικές δεξιότητες, να αντιμετωπίσουν δυσκολίες και να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της ζωής.
Συγκεκριμένα, ένα πρόγραμμα ψυχοεκπαίδευσης απευθύνεται σε παιδιά που έχουν δυσκολίες στη διαχείριση, κατανόηση και έκφραση των συναισθημάτων τους ή μπορεί να έχουν διαγνωσθεί με κάποια αναπτυξιακή διαταραχή. Επίσης απευθύνεται σε παιδιά με άγχος, θυμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση ή δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις. Το πρόγραμμα μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο για παιδιά με αυτισμό, παιδιά που βιώνουν κακοποίηση ή παιδιά που έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός.
Απευθύνεται σε παιδιά και ενήλικες, τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό πλαίσιο. Τα προγράμματα πραγματοποιούνται σε ατομικό αλλά και ομαδικό πλαίσιο ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες, πολύ συχνά συνδυάζονται εφόσον χρειάζεται ( ατομικό ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα και συμμετοχή σε ομάδα) και άλλες φορές το ατομικό πρόγραμμα θεωρείται ως προετοιμασία των παιδιών για την συμμετοχή τους σε ομαδικό πρόγραμμα.
Συνεπώς η ψυχοεκπαίδευση έχει ως στόχο να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν πώς να κατανοούν, να εκφράζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους Αυτό περιλαμβάνει τη βελτίωση της κατανόησης των συναισθημάτων, την ανάπτυξη υγειών μηχανισμών αντιμετώπισης και την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης.
Σε ποιες ηλικίες χρησιμοποιείται;
Η ψυχοεκπαίδευση παιδιών μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, από την προσχολική ηλικία έως την εφηβεία. Ωστόσο, είναι πιο αποτελεσματική σε νεαρότερες ηλικίες, καθώς τα παιδιά είναι πιο δεκτικά στη μάθηση και την αλλαγή.
Πού στοχεύει η ψυχοεκπαίδευση παιδιών;
Οι στόχοι της ψυχοεκπαιδευτικής παρέμβασης αλλά και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται, είναι εξατομικευμένες, με άξονα τις ανάγκες των παιδιών, το αναπτυξιακό τους στάδιο αλλά και το δυναμικό τους. Σημαντική επίσης είναι η ενημέρωση των ενδιαφερόμενων ότι δεν πρόκειται για ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
Ένα πρόγραμμα ψυχοεκπαίδευσης στοχεύει στους παρακάτω τομείς:
- Ανάπτυξη κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων: Η ψυχοεκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες όπως η επικοινωνία, η συνεργασία, ο αυτοέλεγχος, η αυτοεκτίμηση και η επίλυση προβλημάτων. Έτσι ώστε να επιτυγχάνεται πιο απρόσκοπτα η ένταξή τους στο οικογενειακό, σχολικό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
- Ανάπτυξη της ικανότητας να κατανοούν τα συναισθήματά τους , να τα αποδέχονται, αλλά και να διαχειρίζονται και να ελέγχουν τη συμπεριφορά που απορρέει από αυτά.
- Ενδυνάμωση της ψυχικής ανθεκτικότητας των παιδιών, ώστε να αντιμετωπίζουν μόνα τους και με θάρρος τις δυσκολίες στην καθημερινότητά τους.
- Ανάπτυξη της ενσυναίσθησης.
- Αντιμετώπιση δυσκολιών: Η ψυχοεκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη μάθηση αλλά και την συγκέντρωση.
- Αναπτυξιακή υποστήριξη: Η ψυχοεκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν με υγιή τρόπο, παρέχοντας υποστήριξη στις οικογένειές τους.
Τι μεθόδους χρησιμοποιεί;
Η ψυχοεκπαίδευση παιδιών χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους, όπως η διδασκαλία συγκεκριμένων δεξιοτήτων και πληροφοριών στα παιδιά. Χρησιμοποιεί αφενός αρχές παρέμβασης της Ψυχολογικής υποστήριξης και αφετέρου αρχές του Ειδικής Διαπαιδαγώγησης.
Η ψυχοεκπαίδευση πραγματοποιείται μέσα από ελεύθερο αλλά και κατευθυνόμενο παιχνίδι και μίμηση προτύπου. Επίσης, χρησιμοποιούνται κοινωνικές ιστορίες, ανάπτυξη συναισθηματικού λεξιλογίου, παραμύθια, μουσική αφήγηση και παιχνίδια ρόλων. Το παιδί μαθαίνει να ακούει και βιώνει το αίσθημα του να ακούγεται. Μαθαίνει όλα τα συναισθήματα και τα αποτυπώνει σε λέξεις, σχήματα, εικόνες, χρώματα, μουσική ή ό,τι άλλο ταιριάζει στην προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντά του. Μέσα από ιστορίες και τα παιχνίδια ρόλων, μαθαίνει να μπαίνει στη θέση του άλλου και έτσι αλλάζει μη επιτρεπτές κοινωνικά συμπεριφορές, με πιο φιλικούς τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων του. Τόσο οι στόχοι της παρέμβασης, όσο και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται, είναι εξατομικευμένες, ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού, την ηλικία του αλλά και το δυναμικό του. Τέλος, η ψυχοεκπαίδευση μπορεί να περιλαμβάνει τη συμβουλευτική γονέων και εκπαιδευτικών για να τους βοηθήσει να υποστηρίξουν τα παιδιά τους.
Ένα ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα είτε ατομικό είτε ομαδικό μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να μειώσει το στρες και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής καθώς επίσης και να αναπτύξει καλύτερες σχέσεις με τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και τους φίλους τους. Είναι αδιαμφισβήτητα μια αποτελεσματική μέθοδος που μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν και να ευδοκιμήσουν.
Αθηνά Προκοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός/Φιλόλογος
Msc Κλινική Ψυχική Υγεία
