Τι είναι οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες παιδιών;
Η έντονη ανάγκη δημιουργίας ψυχοεκπαιδευτικών ομάδων στη σύγχρονη εποχή βασίζεται στην αναγνώριση ότι τα παιδιά δεν είναι παθητικοί δέκτες των καταστάσεων, αλλά συμμετέχουν ενεργά στα γεγονότα που επηρεάζουν τη ζωή τους. Ο τύπος αυτός των ομάδων συναντάται συχνά στα πλαίσια των συμβουλευτικών προγραμμάτων των σχολείων, αλλά και στα προγράμματα υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Σύμφωνα με την Ένωση Ειδικών στην Ομαδική Εργασία (2000) ως ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες ορίζονται οι ομάδες που σκοπός τους είναι να «…προάγουν την προσωπική και διαπροσωπική ωρίμανση/ανάπτυξη και πρόληψη μελλοντικών δυσκολιών μέσω της εφαρμογής ομαδικών εκπαιδευτικών, αναπτυξιακών και συστημικών στρατηγικών στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασης στο εδώ-και-τώρα» (Βασιλόπουλος, Κουτσοπούλου, & Ρέγκλη, 2011).
Τύποι ψυχοεκπαιδευτικών ομάδων
Οι Thompson και Randolph (1983) έχουν προτείνει τέσσερις τύπους ψυχοεκπαιδευτικών ομάδων για παιδιά, ανάλογα με τα θέματα στα οποία εστιάζουν :
- Ομάδες με ένα κοινό πρόβλημα (common problem groups): Συμμετέχουν παιδιά με το ίδιο θέμα (πχ.παιδιά χωρισμένων γονιών). Οι ομάδες αυτές επικεντρώνονται στην επίλυση του κοινού προβλήματος που απασχολεί τα μέλη τους.
- Ομάδες που επικεντρώνονται στο κάθε παιδί χωριστά (case-centred groups). Στις ομάδες αυτές τα παιδιά παρουσιάζουν συχνά διαφορετικά θέματα, όμως έρχονται κοντά μέσα από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και την αλληλεπίδραση που αναπτύσσουν στα πλαίσια της ομάδας.
- Ομάδες ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού (human potential groups). Οι ομάδες αυτές εστιάζουν στη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων των παιδιών χωρίς απαραίτητα να υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα.
- Ομάδες ανάπτυξης δεξιοτήτων (skill development groups). Στις ομάδες αυτές παρέχεται εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες
Γιατί να συμμετέχει το παιδί μου σε μια ψυχοεκπαιδευτική ομάδα;
Από τα ανωτέρω, διακρίνεται ότι οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες για παιδιά μπορούν να αποδειχτούν σημαντικές, είτε πρόκειται για παιδιά που αντιμετωπίζουν κάποιες δυσκολίες, είτε πρόκειται για παιδιά που χρειάζονται απλώς να ενισχύσουν την ανάπτυξή τους.
Πιο συγκεκριμένα, οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες εστιάζουν στον πρωτογενή τομέα της πρόληψης των εκπαιδευτικών και ψυχοκοινωνικών δυσκολιών και προβλημάτων, αφιερώνοντας σημαντικό χρόνο στη διδασκαλία κοινωνικών δεξιοτήτων, στρατηγικών διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων και επίλυσης προβλημάτων, αλλά και στην καλλιέργεια λειτουργικών τρόπων σκέψης και συμπεριφοράς (Βασιλόπουλος, Κουτσοπούλου, & Ρέγκλη, 2011). Έτσι, οι ομάδες αυτές βοηθούν τα παιδιά να αποκτήσουν νέους τρόπους σκέψης και αντιμετώπισης των καθημερινών καταστάσεων. Συμβάλλουν στην πρόληψη, καθώς βοηθούν τα παιδιά να αποκτήσουν συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες για να αντεπεξέρχονται σε καθημερινές και μελλοντικές καταστάσεις.
Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο που βοηθά και ενδυναμώνει τα παιδιά, ώστε μέσω της αλληλοϋποστήριξης στην ομάδα να νιώθουν λιγότερο απομονωμένα (Βασιλόπουλος, Μπρούζος, & Μπαούρδα, 2016).
Επίσης, μέσα στα πλαίσια της ομάδας προωθείται η μάθηση και η ενίσχυση των συνομήλικων. Με σκοπό να βοηθήσουν το ένα το άλλο, τα παιδιά δίνουν και παίρνουν ανατροφοδότηση σχετικά με τις συμπεριφορές τους. Αρχίζουν έτσι να συνειδητοποιούν ποιες συμπεριφορές είναι χρήσιμες και μαθαίνουν στρατηγικές για να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που διαδραματίζονται αποτελούν βασικό κομμάτι της αναπτυξιακής πορείας των παιδιών, από την οποία εξαρτάται η κοινωνική τους συμπεριφορά.
Τέλος, το παιδί μέσα στην ομάδα νιώθει ασφαλές. Νιώθει την άνεση να μοιραστεί τα συναισθήματά του και τις εμπειρίες του. Η ένταξη σε μια ψυχοεκπαιδευτική ομάδα αναπτύσσει την εμπειρία της συνοχής για το παιδί και το αίσθημα ότι ανήκει κάπου.
Το αν ένα παιδί θα συμμετάσχει σε μια ψυχοεκπαιδευτική ομάδα εξαρτάται από τη σύμφωνη γνώμη του ειδικού πως το παιδί είναι σε θέση να γίνει μέλος μιας ομάδας και ότι θα βοηθηθεί από τη διαδικασία, τη σύμφωνη γνώμη και την ενίσχυση της προσπάθειας από τους γονείς και την ύπαρξη κατάλληλης, ηλικιακά και ιδιοσυγκρασιακά ομάδας για το συγκεκριμένο παιδί.
