Στο κέντρο μας, ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα που δεχόμαστε από γονείς είναι:
«Είναι φυσιολογικό το παιδί μου να καθυστερήσει να μιλήσει επειδή ακούει δύο γλώσσες;»
Αυτή η απορία είναι απολύτως φυσιολογική. Όταν ένας γονιός βλέπει ότι το παιδί του αργεί να μιλήσει ή να εκφραστεί, η ανησυχία είναι δικαιολογημένη. Ας ξεκαθαρίσουμε τι ισχύει πραγματικά και ποιος είναι ο ρόλος της λογοθεραπείας στη σωστή ανάπτυξη των δίγλωσσων παιδιών.
Μπερδεύεται το παιδί αν ακούει δύο γλώσσες;
Όχι. Η επιστήμη της λογοθεραπείας και η πρόσφατη έρευνα δείχνουν ξεκάθαρα ότι η δίγλωσση ανατροφή δεν προκαλεί καθυστέρηση λόγου. Το παιδί δεν μπερδεύεται επειδή ακούει ή χρησιμοποιεί δύο γλώσσες. Αντιθέτως, αναπτύσσει γλωσσικές ικανότητες και στις δύο, με τον δικό του ρυθμό.
Μάλιστα, σύμφωνα με τη μελέτη των Peña, Bedore & Granados Vargas (2023),«δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η έκθεση σε δύο γλώσσες προκαλεί ή επιδεινώνει καθυστέρηση λόγου. Τα δίγλωσσα παιδιά με φυσιολογική ανάπτυξη παρουσιάζουν φυσιολογικές επιδόσεις τουλάχιστον στη μία από τις δύο γλώσσες».
Αυτό σημαίνει ότι η χρήση δύο γλωσσών στο σπίτι δεν είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη λόγου — και δεν πρέπει να αποθαρρύνεται. Αντιθέτως, είναι μια πολύτιμη εμπειρία που εμπλουτίζει τη γλωσσική σκέψη και τις γνωστικές δεξιότητες του παιδιού.
Είναι φυσιολογικό να έχει λιγότερες λέξεις σε κάθε γλώσσα;
Ναι! Ένα δίγλωσσο παιδί μπορεί να ξέρει λιγότερες λέξεις σε κάθε γλώσσα συγκριτικά με ένα μονόγλωσσο παιδί, αλλά συνολικά να έχει ισάξιο ή και μεγαλύτερο λεξιλόγιο. Η λογοθεραπεία αξιολογεί το σύνολο των γλωσσικών δεξιοτήτων, όχι μόνο σε μία γλώσσα.
Η λογοθεραπεία αξιολογεί τη συνολική γλωσσική ικανότητα του παιδιού, λαμβάνοντας υπόψη και τις δυο γλώσσες. Αντί να εξετάζουμε ξεχωριστά κάθε γλώσσα, δίνουμε έμφαση στο πώς το παιδί επικοινωνεί συνολικά. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας λέει 50 λέξεις στα ελληνικά και 50 στα αγγλικά, έχει 100 λέξεις στο λεξιλόγιό του – και αυτό θεωρείται απόλυτα φυσιολογικό για την ηλικία του και το γλωσσικό του υπόβαθρο.
Στην πράξη, μπορεί ένα παιδί να πει «milk» στο σπίτι και «γάλα» στο νηπιαγωγείο — και αυτό δεν είναι μπέρδεμα, αλλά ένδειξη ότι γνωρίζει την έννοια και στις δύο γλώσσες.
Επίσης, είναι απολύτως αναμενόμενο το παιδί να χρησιμοποιεί μερικές φορές μικτές φράσεις (π.χ., «Θέλω juice!»), ειδικά στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης. Αυτού του είδους ο “γλωσσικός δανεισμός” είναι φυσιολογικός και συχνός στα δίγλωσσα παιδιά.
Είναι σημαντικό οι γονείς να μην συγκρίνουν αυστηρά το παιδί τους με μονόγλωσσα παιδιά, αλλά να παρατηρούν αν το παιδί επικοινωνεί αποτελεσματικά, κατανοεί έννοιες και εξελίσσεται συνολικά και στις δύο γλώσσες.
Σε περίπτωση που υπάρχουν αμφιβολίες, η σωστή αξιολόγηση από εξειδικευμένο λογοθεραπευτή που γνωρίζει πώς να δουλέψει με δίγλωσσα παιδιά είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα.
Πότε πρέπει να ζητήσω βοήθεια από λογοθεραπευτή;
Η λογοθεραπεία γίνεται απαραίτητη όταν παρατηρούνται δυσκολίες και στις δύο γλώσσες. Αν το παιδί:
- Δεν κατανοεί εύκολα ούτε τη μία ούτε την άλλη γλώσσα.
- Έχει περιορισμένο λεξιλόγιο και στις δύο γλώσσες.
- Δυσκολεύεται να σχηματίσει πλήρεις προτάσεις ή να ακολουθήσει οδηγίες.
- Παρουσιάζει καθυστέρηση σε σχέση με συνομήλικα παιδιά.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, μια ολοκληρωμένη λογοθεραπευτική αξιολόγηση είναι το πρώτο βήμα για να εντοπιστούν πιθανές δυσκολίες και να ξεκινήσει έγκαιρα η κατάλληλη υποστήριξη.
Μύθος: Πρέπει να διαλέξω μία γλώσσα για να μην μπερδευτεί
Ένας διαδεδομένος μύθος είναι ότι πρέπει να περιορίσετε το παιδί σε μία γλώσσα για να «μην μπερδεύεται». Ωστόσο, η λογοθεραπεία σήμερα επιβεβαιώνει πως η συνέχιση και των δύο γλωσσών είναι το καλύτερο για τη συνολική του ανάπτυξη. Η έκθεση σε δύο γλώσσες δεν είναι εμπόδιο, αλλά πλεονέκτημα.
Πώς μπορώ να βοηθήσω στο σπίτι;
Η λογοθεραπεία δεν περιορίζεται μόνο στο θεραπευτικό γραφείο. Οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρόοδο του παιδιού. Μπορείτε να βοηθήσετε με:
- Καθημερινή συζήτηση με το παιδί στις γλώσσες που χρησιμοποιείτε στο σπίτι.
- Ανάγνωση βιβλίων και στις δύο γλώσσες.
- Παιχνίδια λέξεων, μίμησης και περιγραφής καταστάσεων.
- Ενθάρρυνση, χωρίς πίεση.
